recensie ’Hiroshima Mon Amour’ – Alain Resnais

Recensie Hiroshima mon amour

‘Hiroshima Mon Amour’ van Alain Resnais uit 1959, één van de meest indrukwekkende films van de Franse Rive-Gauche groep, was deze zomer even terug in de Nederlandse bioscoop. De aanleiding was de herdenking van de atoombommen op Japan in augustus 1945.

Een Franse actrice (Emanuelle Riva) gaat naar Japan. Ze is gevraagd voor een anti-oorlogs film. Ze wordt verliefd op een Japanse architect (Eiji Okada). Ze delen het trauma van de oorlog. Hij was getuige van Hiroshima. De vrouw had een Duitse geliefde in de oorlog en werd erna aan de schandpaal genageld.
Marguerite Duras (1914-1996) schreef het script. Een verhaal als een duet voor twee werelden, voor twee personen. ‘Hij’ en ‘Zij’ heten ze in haar script. Op afstand: derde persoon enkelvoud. Ze vertellen over twee werelden, de wereld voor en na.

hiroshima_mon_amour

Op 6 augustus ontplofte de A-bom boven Hiroshima. Drie dagen later die boven Nagasaki.
Er zijn van die historische gebeurtenissen die, zo denk je, maar beter niet hadden kunnen gebeuren, die beter voorkomen kunnen worden.
Dat vond de Amerikaanse wetenschapper Leo Szilard (1898-1964) over het gebruik van de atoombom in juli 1945. Hij had er zelf aan meegewerkt. Had de uitwerking van de eerste proef in de woestijn van New Mexico op 16 juli gezien. Hij was er al eerder van overtuigd dat de bom niet militair gebruikt moest worden. Niet eens vanwege de krankzinnige menselijke catastrofe die het zou kunnen veroorzaken, tenslotte waren de conventionele massabombardementen op Hamburg en Tokyo met hun vuurstormen even catastrofaal, net als de horden van Dhengis Khan die met zwaarden honderdduizenden afslachtten.

hiroshima_mon_amour

De toen zevenenveertig jarige Leo Szilard dacht dat het militair gebruik van de bommen een nucleaire bewapeningsrace op gang zou brengen tussen de overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog behoorden. Het zou volgens hem een race worden die de kans op nucleaire vernietiging immens zou vergroten.
Szilard en zijn collega’s hadden daar al een maand voor de proefexplosie van 16 juli gewaarschuwd in het zogenaamde Franck Report. Ze stelden als alternatief een niet-militaire demonstratie voor, op een verlaten eiland. Zo zouden de volkeren van de wereld de onmenselijke kracht van de atoombom zien en overtuigd kunnen worden om een wereldwijd non-proliferatieverdrag te tekenen.

Een maand later, na de eerste geslaagde kernproef ooit, in de woestijn van New Mexico – het Franck rapport had nog niets uitgehaald, liet Szilard een petitie rondgaan met dezelfde strekking. Hij werd ondertekend door zeventig vooraanstaande wetenschappers en naar de president gestuurd.
De rest is geschiedenis. De aanvallen op Hiroshima en Nagasaki gingen door.
Szilard kreeg deels gelijk, de bommen hebben de atoomwedloop in gang gezet. Maar tegelijk hebben ze er in hun kolossale en afschrikwekkende vernietigingskracht toe bijgedragen dat de A-bom tot nu toe niet is gebruikt.

Dit soort overwegingen spelen niet in Resnais-Duras’ ‘Hiroshima mon amour’.
De film verhaalt over een hij en een zij die ieder hun Ground Zero hebben. Zij in Frankrijk, hij in Hiroshima. Ze zijn geliefden verenigd in een omhelzing van aantrekking en twistgesprek. Een omhelzing die zesendertig uur duurt. Fillmaker Alain Renais laat hem in de ellips van de film negentig minuten duren. Een film die je meesleurt. Briljante film en tegelijk een van de katalysatoren voor de Nouvelle Vague, de nieuwe golf Franse films die van af 1959 over de wereld spoelde… (wordt vervolgd).

‘Hiroshima Mon Amour’ draait nog in een enkele zalen in het land.

Email dit artikel naar een vriend Email dit artikel naar een vriend

About Ronald Glasbergen