Bacalaureat – Christian Mungiu

Bacalaureat - Christian Mingui

‘Bacalaureat’ of de chaotische wereld van alledag.

De twee voorgaande films van de in 1968 geboren Christian Mungiu ‘Beyond the Hills’ (2012) en ’4 Months, 3 Weeks and 2 Days’ (2007) wonnen veel prijzen op festivals waaronder de Gouden Palm in Cannes. Zijn laatste film ‘Bacalaureat’ ofwel ‘Graduation’ uit 2016, past opnieuw de vooral in zijn film uit 2007 ontwikkelde mis en scene en regie technieken toe: alles vóór de camera moet echt kunnen zijn, moet de twijfels, ambivalenties van de personages zo gedetailleerd weergeven dat de toeschouwer er als het ware midden inzit.

Romeo Aldea (Adrian Titieni) is ziekenhuisarts in een Roemeense provinciestad. Zijn enig kind Eliza (Maria Dragus) is bijna achttien. Ze heeft het meeste van haar eind examen erop zitten. Het resterende deel, een tentamen in haar eigen taal, is een formaliteit. Het is de droom van haar vader dat ze gaat studeren, dat ze het beter krijgt dan hij, met zijn leven als arts in een Roemeense provinciestad. Eliza heeft al een beurs gekregen voor een prestigieuze universiteit in Groot Brittannië. Dan steekt het noodlot een spaak tussen de wielen.

Bacalaureat - Christian Mungiu

Zo vertelt lijkt het een gewoon ‘plot-driven’ verhaal. Er gebeurt iets, iets anders komt er tussen, het gevolg is dat en dat. Maar zo gaat het niet -althans niet precies- in de films van de Roemeense filmmaker Christian Mungiu. Voor dat het noodlot toeslaat, en dat doet het, komt er gewoon een steen door de ruit van de woonkamer van Aldea. Geen dader te bekennen. Zoiets is verontrustend, evenals als een hond die plotseling oversteekt voor de auto van Romeo. Hij denkt hem aangereden te hebben. Maar als hij uitstapt vind hij het dier niet. Vreemde gebeurtenissen die zouden passen in het sadistisch universum van WF Hermans, in een wereld waar de mens vergeefs orde probeert te scheppen en er is nog niets echt gebeurd.
Het zijn echter wel gebeurtenissen die iets van de geestesgesteldheid van de vijftigjarige Romeo weerspiegelen. Romeo, een gewone Roemeense naam die toevallig overeenkomt met de held van één van de stukken van Shakespeare. Romeo die half gescheiden leeft van de moeder van Eliza, die een buitenechtelijke relatie heeft en die een buikje begint te ontwikkelen. Het is allemaal nog in de opening van de film die ons ook iets van het Roemeense Transylvanie laat zien. Een provincie die ergens in limbo tussen hemel en hel lijkt te hangen. Tussen het nieuw gevonden consumentisme en liberalisme van de post Ceausescu tijd en de nieuwe corruptie die vaak niet zoveel verschilt van de oude onder de dictatuur van de heilstaat. Filmer Mungiu vertelt het vooral met beelden die er voor wie nog niet gewend is, aanvankelijk toevallig en documentair uitzien. En daarin ligt zijn meesterschap.

Bacalaureat - Christian Mungiu

De details in de film laten – citaat van de filmer – “soms evenveel zien als het hele overkoepelende verhaal”. Sterker nog, het bijzondere van cinema ligt voor de filmer, een voormalige journalist, juist in de details die louter en alleen maar door film zichtbaar kunnen worden. Ze geven met de woorden van de filmmaker “een ongrijpbaar gevoel, een ondoorzichtige mentale toestand weer, die niet in woorden te vatten is”. Film is voor hem een uniek medium, te vergelijken met taal of muziek, met eigen specifieke uitdrukkingsmiddelen. Film is bij uitstek toegerust om de werkelijkheid van-voor-de-camera in al haar details, schakeringen en geluiden, haar eigen verhaal te laten vertellen.
Niet voor niets bedienen Mungiu en andere filmers van wat wel de Roemeense New Wave genoemd wordt, mensen als Cristi Puiu maker van ‘De dood van Mr Lazarescu’ (2005) of Corneliu Porumboiu ‘Police, Adjective’ (2009) zich van deels dezelfde methoden die ook de Italiaanse neorealisten of de Belgische sociaalrealisten Luc en Jean-Pierre Dardenne (tevens co-producenten van Bacalaureat) gebruiken: the long-take en deep space. Dat zijn beide filmische middelen om de actie zo veel mogelijk ongehinderd door montage voor de camera te laten plaats vinden en die daarom ook heel geschikt zijn om de indruk te geven van een soort observerende cinema.
De filmmakers van de Roemeense Nouvelle Vague excelleren daarin en in het bijzonder Mungiu weet ook die wijze van filmen harmonisch met zijn plot te verbinden.
We zijn nog steeds in het begin van de film ‘Bacalaureat’. De dochter van Romeo moet de volgende dag haar laatste examen doen. In het vak Roemeens. Net voor haar laatste tentamen wordt Eliza op straat overvallen. Haar toekomst en de dromen van haar vader lijken in duigen te vallen. Mooi schema voor een drama en Mungiu weet dat. Hij vindt ook dat de werkelijkheid, die hele constellatie van mensen dieren , instanties, culturen en emoties te groot is om in een dergelijk schema gevangen te worden. Daarom ontwikkelt hij zijn eigen middelen om die wezenlijk ongrijpbare werkelijkheid te vangen. Inclusief de het innerlijk leven van zijn protagonisten. Daarin ligt de kracht van zijn cinema en van zijn ‘Bacaluareat’.

De film ‘Bacalaureat’’ van Christian Mungiu uit 2016 draait zaterdag 27 oktober om 14.30, op de vierde verdieping van de Centrale Bibliotheek. De film is de eerste van een maandelijkse reeks ‘Movies from the Periphery“ / ‘Films uit de periferie van Europa’. De toegang is gratis.
De film wordt om 14.00 uur ingeleid door de schrijver van dit stukje

Email dit artikel naar een vriend Email dit artikel naar een vriend

About Ronald Glasbergen