Poetry 2016 Een bad van talen

­Poetry 2016Poetry 2016  Een bad van talen

English summary: Opening evening of Poetry International last Tuesday the 6th of June was real feast of language. The level of presentation from eighteen international poets was at a very high level. Prosaic poetry leaning toward the epic won the evening. All poems are free to see on the website which also has a life-stream of the festival.

Een jaar is zo voorbij als je niet veel naar poëzie luistert. Maar deze Poetry International  -het grote jaarlijkse  Rotterdamse dichtersfestival-  dat dinsdag 7 juni aanvang nam, kent een minstens zo meeslepende opening als het festival van vorig jaar.

Het begint met de stem en beelden van een geweldenaar uit het verleden: Een film van een optreden van de grote Amerikaanse Beat Poet Allen Ginsberg.  Het Mondriaan Kwartet strijkt er deze openingsavond haarzuivere snaarmuziek bij. Ginsberg zingt er het gedicht ‘On Jessore Road’ bij dat hij baseerde op een bezoek in 1970 of 1971 aan kampen van ontheemden in wat later Bangla Desh zou worden. Ginsberg is wat hij is, een beat-generation dichter – How many loves who never get bread? – zingt hij bijna een halve eeuw geleden,  maar dit gedicht zou zo over de huidige nederzettingen van gevluchten in de bergen van Oost-Libanon, Jemen of in Centraal Afrika kunnen zijn.

Een woord kan niet vies of vuil zijn, kan niet schuldig zijn, zegt directeur Bas Kwakman van het dichters festival even later ‘waar het voor staat wel’. Daar gaat het thema ‘Newspeak’ van dit festival dan ook over.  Newspeak’ komt  uit George Orwell’s dystopische roman ’1984′. Alle taal wordt geframed en, om maar eens dicht bij de geschiedenis van Rotterdam te blijven, zodoende onteigend, door alomtegenwoordige grootverbruikers van woorden in media en politiek. ‘Ideologie kaapt de taal’  Kan poëzie dat gebied, de woorden, de zinnen, weer vrijmaken om er nieuwe betekenissen aan te hechten? Een zware last voor de beoefenaren van de dichtkunst, zo lijkt het. Met een citaat  uit een gedicht  van de Rus Andrej Sen-Senkov fast-forward de directeur vervolgens naar het gedicht: ‘Oversteken van een grenstrook ter lengte van de ziekte van Alzheimer’ dat we later op de avond zullen horen:

als in het binnenste van mijn bevriezend soldaatjede laatste warme

letter knispert

Tragiek zonder taal, bestaat het? Zo lijkt de dichter te vragen. Maar de schoonheid van de beeldspraak stemt optimistisch.

Woordkracht

Vrijwel elk gedicht, er trekken er deze avond, van de achttien dichters zo’n dertig voorbij, heeft zijn eigen onmiskenbare woordkracht. Het zijn opvallend vaak prozagedichten, soms als sportveld  van woorden en gevoelens waarvan de spelregels nog ontdekt moeten worden, zoals bij de Australische Ann Vickery – Typographical err Or makes me live you more- luidt de openingsregel van het gedicht ‘UN4SEEN FXS’ ,  dat zij voordracht,  opvallend vaak ook -voor zover dat kan met middellange gedichten- gedichten die het gewone ongewone leven vertellen als epos,  zoals bij de dichters, Jeet Thayil uit India, de Marokkaan Abdel-ilah Salhi en bij de Chileense geweldenaar Raúl Zurita.

Die laatste ontroert terecht menigeen in het geharde Rotterdamse publiek tot tranen. Misschien wel de grootse levende Zuid Amerikaanse dichter zoals Poetry hem noemt.

In voldragen en zeer helder gearticuleerd Arabisch draagt Abdel-ilah Salhi een gedicht met een hilarisch aandoende titel voor:  ‘Rennen in de tegenovergestelde richting van bier’.  De inhoud is ernstiger en gaat over een bruiloftsfeest vol Oem Koeltoem, bier en vooral luchtledigheid.  De Engelstalige  Indier Jeet Thayil spreekt in zijn gedicht ‘SPIRITUS MUNDI’ over de steden waar hij woont en gewoond heeft . Van straten waar de dood als saffraangele riksja reed tot aan de lage huizen aan de Atlantische kust waar hij nu leeft. Stem als een klok. Daarin is hij niet de enige. De kwaliteit van voordracht is hoog, over de hele linie. Die van de gedichten ook. Wat helpt is dat de vertaling, in goed gesneden strofen en heldere lay-out parallel aan de voordracht, achter de dichters geprojecteerd wordt.

Tussendoor zet de groep ‘Rooie Waas’ zijn beste beentje voor. Elektronisch versterkte taalstrijd waar het woord ‘raar’  (Engelse vertaling ‘’Weird’) op de korrel wordt genomen en wordt een snelle Canadese ‘woordfilm’ die de geest van de Amerikaanse tekenaar Steinberg ademt, getoond.

In de weg lopen

Na Ginsberg is de eerste levende dichter op het podium de Belgische dichter Ruth Lanters die zich in haar gedicht ‘Zaal’ direct tot de nokvolle Grote Zaal van Schouwburg lijkt te wenden. Het gaat over de stoelen van zo’n zaal:

‘één stoel voor elk ding dat ik jouw niet zeg’.

Het voelt als een ijzersterk beeld voor al die flarden gedachten en gevoelens die in de hoofden van al die honderden toeschouwers kunnen rondspoken.

Na haar volgt van de Sloveense Barbara Pogačnik met het gedicht ‘Selitev’/'Verhuizingen’: ‘met blote ogen staan we in het midden van alle kamers’, luidt een citaat en is het toeval?  Een  gedicht van de direct volgende dichter Louis Chaves uit Costa Rica gaat opnieuw over verhuizingen. Nu heetten de verhuizingen in het Spaans: ‘Mudanzas’ er klinkt een echo van Gerrit Achterberg’s ‘de ballade van de gasfitter’ in door als in het gedicht een metselaar een muur open hakt om een lek in de waterleiding te vinden. Verder is het een gedicht uit een andere wereld letterlijk en figuurlijk.

Van de gedrevenheid, die we gelijk al aan het begin bij Ginsberg zagen, is veel te vinden deze openingsavond waar alle dichters van het festival acte de présence geven en waaruit bovengenoemde dichters zo maar een greep zijn. Want niet minder boeiden  Aase Berg,  Anneke Brassinga, Esther Kinsky, Laura Accerboni, Lisa Robertson, Luis Chaves, Maarten van der Graaff, Răzvan Ţupa, Ruth Lasters, Sergio Raimondi, Sinéad Morrissey, Sonja vom Brocke de aandacht vast. De lat ligt hoog, er is er nauwelijks één die niet de moeite waard is.  Goede voordrachtskunst gemeten over de hele troupe. Dat belooft wat voor dit festival.

En het opnieuw bevrijden van de taal uit de klauwen van de massamedia, politiek en de honderdduizend communicatieadviseurs waar de festival directeur over sprak? Dat relativeerde hij door erop te wijzen dat als er revolutie is, er barricades opgeworpen worden, de dichters vooral in de weg lopen. En wellicht, zo voegt hij er aan toe, moeten ze dat wel blijven doen.

Na afloop loopt een oudere Rotterdamse dichter het gebouw uit. Hij had genoten al was de woordenvloed wel groot. ‘Je houdt het niet vast,  hè’.  Hij trekt de nacht in. Een stuk verder staat hij stil. Hij  lijkt te aarzelen alsof hij plotseling iets kwijt is. Hij staat  midden op de weg,  fietsers ontwijken hem.

De 47e editie van Poetry International Festival Rotterdam loopt van 7 tot 11 juni 2016. Na de opening in de Schouwburg is de hoofdlocatie het Ro Theater aan de William Boothlaan (bij de Witte de Withstraat). Alle info én alle gedichten zijn te vinden op de website van Poetry.

Email dit artikel naar een vriend Email dit artikel naar een vriend

About Ronald Glasbergen