James Napier Robertson (2014) ‘The Dark Horse’: Schaken als metafoor voor alles
De Maori Genesis (Cliff Curtis) in de film ‘The Dark Horse’ (James Napier Robertson, 2014) heeft de platte neus die veel boksers vroeger hadden. Breed en weinig uitstekend. Het geeft hem een stoere kop wat nog versterkt wordt door zijn kaalgeschoren kop. Alleen op de achterkant ligt een dek haar. Er is een flinke steek los bij Genesis. Als we hem in het begin van de film zien, loopt hij in de stromende regen tegen het autoverkeer in op de rijweg. Hij heeft zijn gezicht en handpalmen naar de hemel gekeerd. Claxonnerende auto’s ontwijken hem ternauwernood. Druipend van de regen gaat Genesis even later een winkel binnen. Er worden Maori voorwerpen en ook handgesneden schaakstukken verkocht. Hardop tegen zichzelf pratend gaat hij voor een schaakbord staan en doet een paar zetten op het bord. Iedereen in de winkel kijkt naar de grote natte met zichzelf schakende en pratende man. Twee potige agenten hebben kort daarna flinke moeite hem in hun politiebus te krijgen.
Genesis wordt afgevoerd naar de gesloten afdeling van een inrichting. Hij is daar een bekende. Gevaarlijk is hij niet, hij moet alleen zijn medicijnen slikken, anders slaat zijn binnenwereld op hol. Ze stellen voor dat hij naar zijn oudere broer Jedi (Xavier Horan?) gaat.
Jedi woont in een vervallen vrijstaand huis in een wijk die voornamelijk door Maori’s bewoond wordt. Hij is de leider van een Hells-Angels achtige Maori motorgang. Zijn huis en tuin zijn ook clubhuis van de gang. Jedi heeft een vijftienjarige zoon Mana (James Rolleston). De toekomst van de jongen dreigt verpletterd te raken in het geweld van de motorgang en in drank en armoede. Drank, armoede weinig zicht op een behoorlijke toekomst zijn elementen die voor veel andere armere Maori kids in de buurt spelen.
Genesis tracht trouw zijn medicijnen te slikken om nieuwe waandenkbeelden en psychotisch gedrag te voorkomen. Hij wil Mana helpen maar wordt door zijn broer het huis uit gegooid. Hij slaapt nu buiten maar probeert te doen waar hij goed in is: schaken. Hij wil schaaklessen gebruiken om kinderen in de buurt een doel te geven en haakt aan bij een lokaal schaakclubje. Langzaam wint hij wat vertrouwen, al moet hij verbergen dat hij dakloos is. Hij houdt de schaakclub een doel voor: meedoen aan een schaaktoernooi in Auckland.
Het spel schaken speelt een grote rol in de film, maar behalve algemene aanwijzingen -verbindt de torens, beheers het centrum, zorg dat elk stuk meedoet- is het schaken vooral metafoor voor zelfoverwinning en pedagogiek.
De film wordt intussen gedoseerd en precies neergezet. De acteurs zijn goed. Cliff Curtis is zelf van Maori afkomst en speelde eerder onder meer in ‘Whale rider’ (Caro, 2002) en in ‘The Piano’ (Campion, 1993). Indruk maakt ook Xavier Horan als Jedi, de broer die voor de motorgang heeft gekozen.
De setting van Maoris aan de onderkant van de samenleving is boeiend en het door hem vertolkte personage, snelschaker Genesis Potini bestond echt. De film is geïnspireerd door diens leven en is grotendeels opgenomen in Gisborne stad met een grote Maori bevolking, waar Potini ook leefde.
‘The Dark Horse’ is een filmhit in Nieuw Zeeland maar kreeg ook op het IIFR 2015 lof toegezwaaid en won daar de publieksprijs.
‘The Dark Horse’ wordt rond juni 2015 in de Nederlandse bioscopen verwacht
