In de film ‘Leviathan’ van Andrey Zvyagintsev uit 2014, komen ver weg van Moskou, aan de kust van de Barentszzee, de versies van Job, Melville en Hobbes samen. De Bijbelse waarin de dorpspriester hoofdpersoon Nikolaj (Aleksey Serebryakov) in het uur van diens diepste duisternis vertelt over Job uit de Bijbel die zich verzoende met zijn lot, de Moby Dick versie in de vorm van een reusachtig wit uitgebeten walvisskelet op een verlaten strand in de Barendtszzee waarbij de mensen die Nikolaj het meest nabij staan, zijn geliefde Lilya (Elena Lyadova), zijn zoon uit een eerder huwelijk, Roma (Sergey Pokhodaev) troost zoeken als het niet botert met Nikolaj en diens Slavische drankzucht. En tenslotte de hier ver verwijderde en daardoor uitgemergelde centrale staat die toestaat dat lokale potentaten als het hen zo uitkomt, een Hobbesiaans schrikbewind uitoefenen.
Vadim Sergeyich (Roman Madyanov) de burgemeester van de stad regeert als een potentaat. Hij heeft alle magistraten, het hoofd van politie, de rechter van de lokale rechtbank in zijn zak. Samen met zijn lijfwachten maakt hij de dienst uit. Als hij zijn oog laat vallen op de plaats waar het huis van Nikolaj staat, lijkt niet de burgemeester en diens lijfwachten tegen te kunnen houden.Maar Nikolaj krijgt hulp van zijn oude vriend Dima (Vladimir Vdovichenkov) die nu jurist is in de hoofdstad. Hij logeert bij Nikolaj en Lilya, diens jonge vrouw en Nicolaj’s zoon uit een eerder huwelijk Roma. Samen hopen ze in een rechtszaak de macht van Vadim Sergeyich te keren.
De leviathan uit de titel is dus, behalve het mythische zeemonster uit het Oude Testament waarmee Job op de proef gesteld wordt, behalve de obsessie van kapitein Achab uit ‘Moby Dick’ met de witte walvis, ook de ordebrengende ‘staat’ van Thomas Hobbes die hij beschreef in zijn in 1651 gepubliceerde ‘Leviathan’. Zonder de staat die het monopolie op rechtspraak en geweld bezit, valt het leven in willekeur, heerst het recht van de sterkste en voert dat volslagen anarchie tot een oorlog van allen tegen allen. De Russische provincie is daar, je zou ook Congo of Somalië kunnen noemen, een proeve van.
Het verhaal heeft een plot zonder oplossingen, een plot zoals we dat van tragedies kennen, traag waar het traag moet zijn en snel waar het moet, sterk genoeg om de aandacht te boeien. Won prijs voor het beste script in Cannes. Na ‘The Return’ ook al een goede film van dezelfde maker uit 2003 kan je met deze film met recht zeggen dat Zvyagintsev zich definitief ontpopt heeft tot een groot filmverteller.
★ ★ ★ ★
Uit de serie: 3 films uit Groot Brittannië, Turkije en Rusland
Ze zijn gedraaid en in première gegaan in 2013 en 2014. Ze draaien dit najaar in de Nederlandse bioscoop. Ze heten: ‘Under the Skin’ (Glazer), ‘’Winter Sleep’ (Ceylan) en ‘Leviathan’(Zvyagintsev). Ze hebben gemeen dat wijlen filmcriticus André Bazin (1918-1958) er trots op had kunnen zijn, op deze films die een kleine halve eeuw na zijn dood gemaakt zijn: ‘long takes’ en realisme gemengd op een door de persoon van de filmmaker, ‘de auteur’, gekleurd palet.
‘Under the Skin’, ‘’Winter Sleep’ en ‘Leviathan’ draaien in Lantaren/Venster aan de Otto Reuchlinweg 996 te Rotterdam
