recensie ‘Ghost Road’ van Fabrice Murgia en Dominique Pauwels

Ghost Road van Fabrice Murgia en Dominique Pauwels

Ghost Road: melancholische innerlijke reis naar de ondergang

Een innerlijke road movie, zo zou je het theatrale multimediaproject van de Belg Fabrice Murgia met muziek van Dominique Pauwels (LOD muziektheater) het best kunnen omschrijven. De officiële openingsvoorstelling van het Rotterdamse Keuze Festival en tevens wereldpremière doet een poging je mee te voeren in de ambivalente gedachtenstroom van de hoofdpersoon gespeeld door Viviane De Muynck. Daarbij wordt de stream of consciousness prachtig ondersteund door de muziek van Pauwels en vooral de zangeres op scène Jacqueline van Quaille. Beide grandes dames zijn schitterend gecast om de wonderlijke melancholie van deze jonge maker (29 jaar oud) mee uit te drukken.

De beide doorleefde stemmen, gesproken en gezongen, verleiden de toeschouwer op zowel intellectueel als emotioneel vlak om mee te gaan op reis. Projectie van live beelden afgewisseld met zelf gemaakt ‘road movie fragmenten’ in Death Valley California, en heel veel theaterrook op de scène, verhogen het hallucinatorisch effect van de reis. Een in opstelling variërende geluidsinstallatie met vele tientallen luidsprekers op hoge poten zijn de aanzet om de dubbelzinnige veelstemmigheid van de innerlijke reis te kunnen benadrukken.

De reis zelf vertrekt van een jeugdherinnering van de hoofdpersoon die samen met haar vader in New York de actrice/danseres Marta Becket ziet optreden. Deze werkelijk bestaande Marta Becket (1924) vestigde zich in 1967 na haar triomfen in New York in een theater midden in de ongenaakbare woestijn van Death Valley California, het Armagosa Opera House. In februari van dit jaar gaf ze daar haar laatste show. Een operahuis midden in de woestijn is natuurlijk een de perfecte metafoor voor het huidige Europese cultuurklimaat, maar kan ook dieper voeren naar het innerlijk gecreëerde zelfbeeld van de mens.

Ghost Road van Fabrice Murgia en Dominique Pauwels

Vervolgens voert de reis langs de vele vragen en twijfels van de hoofdpersoon over het hoe en waarom van het verhuizen naar een woestijn, de betrouwbaarheid van het geheugen en de wil om te dromen van een toekomst, kortom de essentie van het verstrijken van de tijd in een persoonlijke beleving. Daarbij gaan we diep in de ziel van de hoofdpersoon, van een bijna dood ervaring tot een diepe existentiële twijfel en zelfmoordneigingen. “In een road movie is altijd iets wat je niet begrijpt: de stilte … het leven is een road movie”, verzucht de hoofdpersoon. Daarbij zien we ook nog heel even de oude Marta Becket geprojecteerd die aan de hoofdpersoon op film vertelt dat ze in New York droomde van een theater, maar daar het geld niet voor had en zo haar droom in de woestijn moest opbouwen. Maar liever dromen in de woestijn dan ophouden met dromen.

Dan plotseling halverwege het stuk valt het voordoek en wordt de projectie die eerder op het achterdoek viel voortgezet op het voordoek. De projectie beperkt zich nu tot interviews die op de reis door Death Valley zijn opgenomen in een aantal ghost towns aldaar met hun schimmige bewoners. Een aantal oudere tot heel oude mannen vertellen over hun ontsnapping uit de gewelddadige rat race van ‘tijd is geld’ naar een leven buiten de tijd. Heel aardig is de oude life guard die vroeger werkte op Bombay Beach gelegen aan de kunstmatige Salton Sea in het midden van de woestijn boven op de Andreas breuk.

Vervolgens gaat het gesloten voordoek weer omhoog en blijft er een half transparant voordoek over waarop de projectie verder gaat. Hiermee worden de rook en diepte van het toneel met de beide grandes dames vermengd met de projectie van een balletdanseres (de jonge Marta?), jaren ’60 beelden van een bloeiend Bombay Beach resort en vervolgens het verval: oude handen, een verlaten mijn, een verdorde boom vol met oude schoenen, het vervuilde en verlaten strand en vervolgens stervende en dode vissen. Deze inzet van de epiloog is hiermee dan ook het meest imponerende stuk van de voorstelling.

Ghost Road van Fabrice Murgia en Dominique Pauwels

Als laatste sprankje van mogelijke hoop bij al deze neergang geeft de hoofdpersoon aan dat de vissen niet dood zijn maar “slechts slapen”, dat het vissen van een heel speciale soort zijn die “met de wind mee kunnen zwemmen”. Vervolgens verzinkt de monologue intérieur van de hoofdpersoon in een zich herhalende mantra van het willen wortelen in de tijd. “Nu is mijn geest helder … ik maak een huis in de wildernis, een familie, buren … en een klein bermbordje langs de kant van de weg … een schittering”.

Ondanks alle imponerende en vernieuwende theatrale middelen blijft de melancholische voorstelling op een bepaalde manier toch in zijn ambitieuze aanzet steken. Een al veel gemaakte vergelijking met de multimediaprojecten van Guy Cassiers kan verhelderen wat dat is. Waar Cassiers op een bepaalde manier last heeft van de precieze bepaling van de nauwkeurig geplaatste en uiterst goed verzorgde projecties die zijn hoofdpersonen onnatuurlijk in de techniek opsluiten, maakt Murgia juist een te ruim en groot gebaar. Uiteraard in combinatie met de grote schaal van het podium van de Schouwburg is de projectie van de beelden op zowel het voorvlak als het achtervlak niet overtuigend genoeg. Hierbij loopt het beeld enerzijds tegen technische grenzen aan, anderzijds blijft het toch te los van de hoofdpersonen.

Daarbij lijkt ook nog eens de visueel prachtig vormgegeven geluidsinstallatie van Pauwels een minder goed uitgewerkte rol te hebben dan mogelijkerwijs had gekund. Slechts heel af en toe dringt er een verschoven stem vanuit de installatie door naar de zaal. Dit prachtig medium had meer en beter uitgewerkt kunnen worden. Dus daar waar de perfecte techniek van Cassiers insnoerend werkt blijft de grote slag van Murgia en zijn Cie Artara op deze schaal te los en niet overtuigend. Al met al wekt de indringende boodschap en het lef van de jonge theatermaker veel respect op. Wordt zeker en vast vervolgd op de meest prestigieuze plekken in Europa en vanavond nog te zien in Rotterdam.

Gezien: ‘Ghost Road’ van Fabrice Murgia & Dominque Pauwels LOD muziektheater & Cie Artara, 20 september 2012 in de Rotterdamse Schouwburg (Keuze festival). Nog te zien: vrijdag 21 september 20:15.
In het Frans met boventitels.

Ghost Road van Fabrice Murgia en Dominique Pauwels

Email dit artikel naar een vriend Email dit artikel naar een vriend

About Hans van Dam