IFFR ‘Loin des Hommes’ raakt meer dan één gevoeligheid.
Twee steracteurs, overtuigende oorlog-scenes met briljant geluid, verhaal goed, script en regie goed, goede mis en scene. Een soundtrack van Nick Cave en Warren Ellis. Verbluffend mooi gefilmde beelden, de mensen heel ‘close’, de landschappen van het Atlasgebergte extreem long, waardoor mensen eenzame stippen worden. De film ‘Loin des Hommes’ uit 2014 van David Oelhoffen,2014) was een van de publiekslievelingen op het IFFR, maar de film kreeg geen enkele nominatie voor de Franse Oscars, voor de Césars. Waarom niet?
Nobelprijswinnaar Albert Camus schreef in 1951 het korte verhaal ‘De Gast’ (‘L’Hôte’) waar Oelhoffen zijn filmgeschiedenis op baseerde. Oelhoffen situeerde zijn film aan het begin van de burgeroorlog in 1954.
Het kerngegeven van verhaal en film zijn hetzelfde. Daru (Viggo Mortensen) is onderwijzer van een afgelegen, kleine school in de bergen van Algerije. Zijn leerlingen zijn de kinderen van boeren en dorpelingen in de omgeving. Daru heeft voor dit leven gekozen. De lokale gendarme Balducci (Vincent Martin), de lokale gendarme komt langs en sommeert Daru om Mohamed (Reda Kateb), een Arabische gevangene die hij aan een touw met zich meevoert, de volgende dag naar de districtshoofdstad te brengen. Mohamed heeft iemand gedood. Daru voelt niets voor de opdracht, de mannen bekvechten. Balducci vertrekt. Daru geeft de gevangene van Balducci eten en een bed.
Het avontuur van ‘Loin des Hommes’ is begonnen. Balducci gaf Daru in de versie van regisseur-scenarist Oelhoffen een revolver. De volgende ochtend komen achtereenvolgens wraakbeluste familieleden van Mohamed’s slachtoffer en gewapende ‘colons’ het leven van Mohamed opeisen. Onderwijzer Daru verdedigt zich verbazend adequaat met jachtgeweer en revolver. Mohamed legt uit dat alleen zijn berechting een eind kan maken aan de cyclus van bloedwraak, ook al betekent dat de dood.
De mannen rollen nu van het ene avontuur in het andere. Achtervolging, oorlog, bordeel. Mooi verfilmd in de stijl van de western ‘Valdez is coming’ (Sherin, 1971), het geluid in de oorlogscenes als in ‘Saving Private Ryan’ (Spielberg, 1998). Oelhoffen had het in een interview met de filmfestivalkrant over zijn bewondering voor de westerns van Anthony Mann (1906-1967) en Sam Peckinpah (1925-1984). De vraag die je daarbij kan stellen is hoeveel Camus en hoeveel Algerijnse burgeroorlog verschrikking je bij zulke stijloverwegingen overhoudt. Wat is het onderwerp? Camus? de burgeroorlog? De helden die aan elkaar overgeleverd zijn? Doet het daar recht aan?
In 1954, het jaar dat de film waarin de film speelt, zo tegen de winter, kwamen militante Arabische inwoners van Algerije in opstand tegen de Franse overheersing. Dat jaar wordt het begin van een toenemend wrede oorlog die tot midden 1962 duurt. Dan wordt Algerije onafhankelijk. Een groot deel van de colons, de van oorsprong Europese, niet moslim bewoners wordt gerepatrieerd, gaat naar Frankrijk, waar ze, als Pied-noirs, vaak met de nek worden aangekeken.
Het waren verhalen als ‘De Gast’ waar Camus, zelf een Pied-noir, niet overal vrienden mee maakte. Het verhaal werd in 1957 in een bundel gepubliceert. Dat heeft misschien minder te maken met het feit dat de held van het verhaal voor zijn gevangene kiest.
De oorlog ligt nog steeds gevoelig in Frankrijk zei Oelhoffen in genoemd interview. Die gevoeligheid kan met nog steeds bestaande pijn over die oorlog te maken kunnen hebben. Pijn en schaamte. Dat gecombineerd met de oorlogen van nu die opnieuw verdeeldheid zaaien. De oorlog van toen is echter een andere dan de oorlogen van nu. Dat maakt verdwalen makkelijk voor Oelhoeffen/Camus en zijn helden Daru en Mohamed.
Fraai neergezet is de film intussen zeker. Geluid, camera, muziek hadden nominaties bij de Franse Oscars verdiend en afhankelijk van smaak nog meer.
Loin des Hommes gaat op 3 maart in Nederlandse bioscopen in première
